Fuente: Auñamendi Eusko Entziklopedia
Manex Goihenetxe.
Manex Goihenetxe historialaria Nafarroa Behereko Ezterenzubi herrian jaio zen, Intzagaraia baserrian, 1942ko irailaren 22an, eta 2004ko maiatzaren 2an hil zen, Biarnoko Pirinioetan, mendi istripuz.
Ipar Euskal Herriko figura garrantzitsuenetako bat da XX. bigarren erdian, bai idatzi zituen historiako liburu eta artikuluei esker, bai abertzaletasunarekin eta euskaltzaletasunarekin lotutako mugimenduen sorrera eta garapenean izan zuen parte hartze erabakigarriagatik, bereziki Seaska ikastolen elkartean.
Nekazari-familia euskaldun batean jaio eta hezia, eskolan ikasi zuen frantsesa eta Eliza Katolikoa izan zen haren bizitzaren lehen lehen partea markatu zuen erakundea. Lehen ikasketak herriko eskolan egin bazituen ere, hortik aurrerakoak kanpoan egin behar izan zituen, beti ere ikastetxe eta lizeo katolikoetan, fraide ordenatu zen arte (1967) Ploermeleko kongregazioan. Handik bi urtera atera zuen Historiako lizentzia Tolosako unibertsitatean (1969) eta irakasle gisa hasi zen lanean ordenaren ikastetxeetan.
Horraino haren bizitza jatorriz zegokion ingurune soziologikoarekin guztiz bat etorri bazen ere, hortik aurrera beste ildo batzuk jorratu zituen engaiamendu sozial, politiko eta kultural berriak bereganatuz joan zen neurrian: kulturan euskaltzale eta politikan ezkertiar eta abertzale gisa konpromisoak hartu ahala, Eliza Katolikotik urrundu zen, 1972an ordena uztea erabaki zuelarik. Era berean, Enbatan sartu zen buru-belarri eta hura debekatua izan zelarik, EHASen sortzailetarikoa izan zen, aldi berean Euskaldunak aldizkarian zuzendaritza postuetan ibilki. Baina haren bizitzan luzera garrantzi handiena izan zuen urratsa Ikas pedagogia zerbitzuko idazkaria bilakatzea izan zen (1972), postu horretatik UEUren eta Seaskaren sorrera eta bilakaeratan parte erabakigarria izateko aukera izan baitzuen; azken erakunde horretan, hots, Iparraldeko ikastoletan, garatu zuen nagusiki bere bizitza profesional eta intelektuala hil zen arte.
